سنباده زن برقی یکی از ابزارهایی است در کارگاه های نجاری بسیار کاربردی و نیاز است. یکی از اصلی‌ترین مراحل تولید و ساخت وسایل و سازه‌های چوبی مرحله پرداخت و سنباده کاری آن است. مرحله سنباده کاری به‌منظور آماده‌سازی سطح و قسمت‌های منفی یا برجسته چوب و آمادگی برای مرحله پوشش یا رنگ موردتوجه قرار می‌گیرد.
استفاده از سنباده از معمول‌ترین و کاراترین روش‌ها برای پرداخت چوب و رسیدن یه سطحی صاف و صیقلی است. با سنباده کاری یک دست‌ساز چوبی قدیمی را دوباره زنده می‌کنیم و یا یک سطح خشن و پرزدار را تبدیل به سطحی صاف و آماده رنگ خواهیم کرد.
در این نوشته به معرفی انواع دستگاه‌ها و ماشین‌های سنباده زنی و پرداخت پرتابل، رومیزی و صنعتی رایج در صنعت چوب و نجاری می‌پردازیم، کاربرد هر یک و مزیت‌های آن را خواهیم گفت و در انتها نیز یک یا چند برند و مدل از دستگاه‌های مناسب و قابل‌دسترس در ایران را نام می‌بریم.
سنباده زن‌ها یا سندرز (Sanders) در اندازه و اشکال گوناگون باتوجه‌به استفاده‌های مختلف آن‌ها تولید و ساخته می‌شوند. نقطه مشترک همه دستگاه‌های سنباده زن استفاده از کاغذ سنباده در آن‌ها است. (کاغذ سنباده یک اصطلاح رایج است و به‌صورت پشت پارچه‌ای استفاده بیشتری در صنایع دارند)
قبل از انتخاب دستگاه یا ماشین سنباده زن برقی باید به سه پرسش پاسخ دهید!
سمباده زن برقی را برای چه کاری می‌خواهید؟!
همان‌طور که اشاره شد ماشین‌ها و دستگاه‌های سنباده زن چوب در اشکال و اندازه‌ها و مکانیسم‌های مختلفی ساخته می‌شوند. باید بدانید که قرار است سطح صاف یک ورق چوبی یا سازه چوبی را سنباده می‌کنید یا یک کار حجمی (منبت یا CNC شده) را پرداخت می‌کنید.
سنباده زنی یک ورق صاف MDF خام یا ورق فینگر جوینت با سنباده کاری یک ورق سی‌ان‌سی (CNC) شده یا منبت‌کاری‌شده متفاوت هست. همچنین سنباده کاری یک درب چوبی با سنباده کاری پایه مبل منبت‌کاری‌شده متفاوت هست و به دستگاه‌های مخصوص خود نیاز دارد.
زمان سنباده کاری چوب چقدر است؟
از خود بپرسید که استفاده شما از سنباده زن یک استفاده گاه‌به‌گاه است یا همیشگی؟! آیا دستگاه سنباده زن چوب را برای یک کارگاه پر کار و حرفه‌ای می‌خواهید یا برای کارگاهی خانگی؟ پاسخ به این پرسش به شما کمک می‌کند تا دستگاه مناسب انتخاب کنید. هر دستگاه و برندی توانایی تحمل ساعت‌های زیاد کارکرد را ندارد. قدرت دستگاه‌های خانگی و کارگاهی با دستگاه‌های سنباده زن صنعتی بسیار متفاوت هستند.
دستگاه‌های سنباده زن از مدل‌های خانگی و برای خویش سازها تا مدل‌های کارگاهی و برای استفاده در کارخانه‌ها و صنعتی مورداستفاده قرار می‌گیرند. در زمان خرید سنباده برقی باید به این نکته توجه داشته باشید.
فضای مورد نیاز برای سنباده کاری چقدر است؟
فضای مورد نیا برای سنباده کاری هم نکته دیگری است که باید به آن توجه ویژه داشته باشید. باید بدانید تعداد سازه یا ورق چوبی که باید در طول یک روز سنباده شود، چقدر است. آیا باید سنباده زن دستی و پرتابل بخرید یا سنباده زن‌های کارگاهی و صنعتی؟ آیا فضای موردنیاز برای ماشین سنباده را دارید؟
به‌عنوان‌مثال در یک کارگاه کوچک می‌توانید از درام سندر کوچک و رومیزی استفاده کنید؛ اما اگر یک کارخانه تولید مصنوعات چوبی دارید، باید برای سنباده کاری پروفیل‌های چوبی است درام سندر های صنعتی با توان و ابعاد بسیار بزرگ‌تر و سنباده کاری در چند ایستگاه استفاده کنید.
انواع ماشین های سنباده زنی برقی چوب
با پاسخ به سه پرسش بالا انتخاب مناسب‌تری از سنباده زن چوب را خواهید داشت. در ادامه به معرفی انواع ماشین‌ها و ابزارهای سنباده زن چوب خواهیم پرداخت.
سنباده گیر دستی چوب
خستگی انگشتان دست، از مشکلات عذاب‌آور سنباده کاری با دست هست و نتیجه کار نیز معمولاً کیفیت دلخواه را نخواهد داشت. سنباده گیر دستی یک گجت ساده به‌منظور گرفتن سنباده و قراردادن ورق‌های سنباده در زیر آن است که باتوجه‌به داشتن دسته با راحتی خیلی بیشتری می‌توان اقدام به سنباده کاری چوب نمود. با این ابزارک ویژه زبری سنباده به دستان شما آسیب نخواهند رساند.
اگر پروژه‌های کوچکی برای سنباده زنی دارید حتماً این گجت بسیار کاربردی را تهیه کنید. این ابزار دستی به نام‌های سنباده زن دستی یا بلوک سنباده زنی هم شناخته می‌شود و با قیمت ۱۲ تا ۳۵ هزار تومان (به تاریخ انتشار این نوشته) در فروشگاه‌های ابزار قابل‌تهیه است.
دستگاه سنباده تسمه ای (Belt Sander) یا سنباده تانکی
اساس کار در دستگاه سنباده تانکی حرکت نوار سنباده روی چوب به‌منظور انجام باربرداری است. این حرکت سنباده روی چوب می‌تواند به‌صورت چرخشی، نوسانی، رفت و برگشتی و… باشد.
از پرکاربردترین ماشین‌های سنباده چوب نوع تسمه‌ای آن است که در انواع پرتابل و دستی، رومیزی و صنعتی و کارگاهی تولید می‌شود.
سنباده تسمه‌ای یا نواری از یک کمربند سنباده تشکیل شده است که حول دو محور استوانه‌ای (معمولاً سیلیکونی) به گردش در می‌آید. در مدل‌های پرتابل موسوم به سنباده تانکی کاربر دستگاه سنباده را به روی چوب به حرکت در می‌آورد و در انواع میزی، میز سنباده ثابت بوده و تسمه در محل خود به چرخش در می‌آید. اپراتور با قراردادن چوب به روی میز سنباده اقدام به پرداخت می‌نماید.
نمونه‌های صنعتی سنباده‌های تسمه‌ای (Blet Sander) نیز وجود دارد که در کارخانه‌های بزرگ تولیدی به‌منظور پرداخت سطوح صاف چوبی مانند صفحات فینگر جوینت، تخته فشرده چوبی یا MDF خام استفاده می‌شود.
در ماشین‌های سنباده زن صنعتی صفحات چوبی روی کانوایر (نوار کشنده) دستگاه قرار گرفته و با گذر از ایستگاه‌های سنباده زن مختلف عملیات با فشار و زبری تنظیم شده پرداخت روی آن‌ها صورت می‌پذیرد.
عملکرد ایستگاه‌ها در دستگاه‌های سنباده زن دستی متفاوت هستند. یک دستگاه سنباده زن صنعتی می‌تواند شامل ۸ ایستگاه سنباده زنی باشد که هرکدام عملیات به خصوصی را انجام می‌دهند.
این دستگاه‌ها معمولاً برای درب‌های تمام چوب یا ورق‌های سی‌ان‌سی شده استفاده می‌شود. باتوجه‌به حجمی بودن ورق‌های CNC شده، هر ایستگاه زاویه و بخش به خصوصی را سنباده کاری می‌کند و در نتیجه ورق به زیبایی هرچه‌تمام‌تر سنباده کاری خواهد شد.
سنباده‌های تسمه‌ای قدرت بسیار خوبی در پرداخت سطوح صاف دارند؛ اما برای سطوح ناهموار کارایی زیادی ندارند. سنباده تسمه‌ای دیوالت مدل DWP352VS و سنباده نواری بلک اند دکر مدل KA88 و سنباده نواری AEG آاگ ۱۱۰۰ وات مدل BBSE1100 پیشنهادهای خوبی برای خرید سنباده نواری پرتابل می‌تواند باشد.
این دستگاه‌ها با رنج قیمتی ۱.۷ میلیون تا ۴ میلیون تومان
سنباده تسمه‌ای میزی نیز در نمونه‌های کارگاهی کوچک و بزرگ در بازار ایران قابل‌تهیه است. برندهایی مانند آینهل و محک در نمونه‌های رومیزی بیشتر در بازار در بازه قیمتی تا ۳ م.ت به چشم می‌خورد و مدل‌های صنعتی با برندهای SCM، مولن، جیانت وی، فلدر و… با قیمت‌های ۱۳ میلیون تومان تا ۳۵۰ میلیون و بیشتر در بازار قابل سفارش یا تهیه است.
شرکت نوین چوب هم طیف گسترده‌ای از دستگاه‌های سنباده زنی صفحه و چوب طبیعی را موجود دارد.
دستگاه سنباده زن برقی دیسکی (Disc sander)
از رایج‌ترین ماشین‌های سنباده، نوع دیسکی (پولیش) است. پولیشرهای چوب را می‌توان نوع مرسوم آن دانست که در همه کارگاه‌های رنگ‌کاری موجود هست. سنباده دیسکی در دو نوع پرتابل یا دستی (مانند پولیشر) و سنباده دیسکی میزی وجود دارد.
در سنباده دیسکی پرتابل ورق سنباده به صفحه یا دیسک متصل می‌شود و دیسک به شفت دستگاه سنباده بسته می‌شود. معمولاً این دستگاه‌ها دیمر دار هستند و اساتید می‌توانند کنترل سرعت چرخش دیسک را با استفاده از دیمر تنظیم نمایند.
در مدل میزی دیسک سنباده بر روی میز بسته شده و دستگاه سنباده زن ثابت است. اپراتور قطعه کار با بر روی میز کار و در مسیر صفحه سنباده قرار می‌دهد. معمولاً این دستگاه‌ها قابلیت تنظیم صفحه در زاویه‌های مختلف را دارند.
در بازار می‌توانید سنباده دیسکی رومیزی را در بازه قیمتی ۲.۳ تا ۳.۶ میلیون تومان خرید کنید. برندهای محک و آینهل فراوانی بیشتری در بازار دارند. البته این فراوانی دلیل بر کیفیت آن‌ها نیست و خریدار خود باید به این نتیجه برسد. انواع صنعتی‌تر و سنباده دیسکی یا ترکیبی دیسکی و نواری هم با موتورهای پردوام‌تر، وکیوم و بدنه ریخته‌گری وجود دارد که موفق به استعلام قیمت آن نشدیم.
از جمله برندهای معتبر سنباده‌های دیسکی یا ترکیبی دیسکی و نواری صنعتی می‌توان به سنباده‌ای صنعتی از برندهای SCM، فاین و مولن نام برد که در ایران قابل‌تهیه یا سفارش است. انواع پولیشر دستی چوب را هم می‌توانید در برندهای مختلف در بازه قیمتی ۷۰۰ هزار تومان تا ۲.۸ میلیون و بیشتر در بازار تهیه کنید. برندهای ماکیتا، دیوالت، آاگ و متابو از برندهای قابل‌اطمینان برای خرید پولیشر چوب هستند.
دستگاه سنباده لرزان تخت یا صفحه‌ای (Sheet Sander)
سنباده لرزان تخت از انواع دستی سنباده است. صفحه سنباده در صفحه زیرین این ماشین سنباده زنی قرار می‌گیرد و سنباده با حرکات رفت و برگشتی ریز یا ارتعاشات دایره‌وار بسیار کوچک اقدام به باربرداری از سطح چوب می‌نماید. صفحه زیر این سنباده لرزان تخت است و در اندازه‌های مختلف و اشکال مستطیلی، مربعی و مثلثی تولید می‌شود.
اندازه صفحه زیرین در این سنباده از نصف یک ورق سنباده تا یک‌چهارم و حتی کمتر متفاوت است. این نوع سنباده کارایی بسیار گسترده‌ای دارد و برای محو نمودن خط و خش‌های کم‌عمق روی چوب و حتی قطعات کوچک بسیار مناسب است.
معمولاً از سنباده لرزان برای سنباده کاری قطعه کار پس از سنباده زنی با سنباده دیسکی استفاده می‌شود. با این سنباده می‌توانید خطوط دایره‌ای سنباده دیسکی را از بین ببرید. البته باید این سنباده را در جهت راه چوب حرکت دهید.
سنباده تخت لرزان به‌صورت دستی در بازار قابل‌تهیه است و در بازه قیمتی ۶۵۰ هزار تومان تا ۳.۸ میلیون تومان امکان خرید مناسبی دارید. ماکیتا مدل BO4901، FS280 آاگ، دیوالت مدل D26421، متابو مدل SRE4351TURBOTEC و سنباده لرزان مدل ۳۰۰RSE کرس پیشنهادهای خوبی برای کارگاه‌های پرکار می‌تواند باشد. در میان‌رده‌ها هم مدل‌هایی از محک، آیهنل، دی سی آل، کرون و رونیکس با قیمت‌های کمتر در بازار ایران قابل خرید است.
دستگاه سنباده گرد (Orbital sander)
یکی از انواع پرطرف‌دار سنباده‌های پرتابل با کفی دایره‌ای است. اساس کارکرد این سنباده گردش صفحه سنباده با سرعت کم همراه با لرزش صفحه است. به این معنی که مانند سنباده‌های تخت لرزان یا سنباده‌های تانکی و دیسکی محدود به حرکت تنها در جهت راه چوب نخواهیم بود.
با سنباده گرد می‌توان فارغ از جهت راه چوب در همه جهات سنباده کاری کرد و به یک سطح صاف و قابل‌قبول دست‌یافت. سنباده گرد در پرداخت‌هایی مانند میزهای ترکیبی چوب و اپوکسی و پرداخت سطح اپوکسی می‌تواند در کنار استفاده از پد پارچه‌ای و خمیر پولیش یک سطح به معنای واقعی شیشه‌ای را نتیجه دهد.
این نوع به سنباده‌های گرد لرزان معروف است و به دو صورت مشتی (Palm sander) و دسته‌دار قابل‌تهیه است. مشتی با یک دست قابل‌کنترل و هدایت است و برای پروژه‌های کوچک قابلیت استفاده خوبی دارد. نوع دسته‌دار آن مانند پولیشر با دو دست کنترل می‌شود و می‌توان فشار بسیار بیشتری را به آن وارد نمود.
دستگاه سنباده استوانه‌ای (Spindle Sander)
سنباده‌ای استوانه‌ای معمولاً به‌صورت رومیزی یا در نمونه‌های صنعتی‌تر به‌صورت ایستاده و کارگاهی ساخته می‌شود. سنباده استوانه‌ای از یک استوانه که سنباده دور آن چسبانده شده تشکیل شده است.
این استوانه علاوه بر چرخش حرکت بالا و پایین (oscillating) نیز دارد که علاوه بر باربرداری بهتر موجب استفاده از حداکثر سطح سنباده می‌شود. سنباده استوانه‌ای از بهترین سنباده‌ها برای پرداخت قوس‌ها و منحنی‌هاست.
جستجوی ما برای یافتن موجودی و یا قیمتی از این سنباده در بازار نتیجه‌ای در بر نداشت. گویا کاربرد عمده‌ای بین صنعتگران و هنرمندان در ایران ندارد و نجارها از دستگاه فرز میزی سا فرز صندوقی برای سنباده زنی در این سبک استفاده می‌کنند.
البته این نوع سنباده به‌صورت ترکیب شده با سنباده‌های نواری یا دیسکی در مدل‌هایی از سنباده‌های رایج بازار دیده شده که تنها امکان چرخش در راستای افق را دارند.
دستگاه سنباده درام (Drum sander)
دارم سندر یا گندگی سنباده‌ای یک ماشین ثابت و کارگاهی است و در اندازه‌های کوچک‌تر رومیزی و اندازه‌های بزرگ کارگاهی و صنعتی قابل‌خرید در ایران است. این ماشین ساختاری شبیه به گندگی دارد با این تفاوت که به‌جای رندیدن عمل سایش و سنباده کاری سطوح چوبی را انجام می‌دهد.
درام سندر ها یک یا چند ایستگاه به‌منظور سنباده کاری دارند و دقت و سرعت بی‌نظیری در سایش سطح چوب دارند. درام سندر ها در صنایع مبلمان، سیسمونی، تولید صفحات فینگر جوینت و… کاربرد فراوانی دارند. دو مدل دارم سندر کوچک کارگاهی ساخت چین و چند مدل صنعتی بزرگ همچون QCM در ایران قابل‌خرید است.
علاوه بر موارد اشاره شده در بالا سنباده‌هایی مانند (Detail sanders) وجود دارند که کفی آن‌ها قابل‌تعویض است و در کارهای خاصی مانند سنباده کاری درزها و گوشه‌ها یا قطعاتی خاص مورداستفاده است.
ماشین‌های سنباده در قالب صنعتی استفاده فراوان و غیرقابل‌جایگزینی در صنایع بزرگ چوبی و مبلمان دارند که از آن جمله می‌توان به درام سندر های صنعتی، ماشین‌های براش دستی و خودکار، سنباده‌های تانکی افقی و عمودی، سنباده‌های تسمه‌ای و… اشاره نمود.
دستگاه سنباده براش (Brush sander)
سنباده براش چوب یکی از جدیدترین سیستم‌های سنباده زنی در صنعت چوب است که چند سالی است به این صنعت راه پیدا کرد. از سنباده براش برای سنباده کاری قطعات چوبی استفاده می‌شود که صاف و یکنواخت نیست.
قطعاتی مانند درب‌های سی‌ان‌سی شده، قطعات منبت‌کاری‌شده، ورق‌های ام‌دی‌اف سی‌ان‌سی شده، قطعات دارای حجم و پستی و بلند، درب کابینت و درب اتاق ابزار کاری شده و … باید با سنباده براش سنباده کاری شوند.
در این سیستم ورق سنباده با استفاده از دستگاه لیزر به‌صورت شانه‌ای یا ریش‌ریش برش می‌شود تا امکان حرکت آسان بین پستی و بلندی‌های چوب را داشته باشد. برس‌ها هم کمک می‌کنند سنباده ایستایی کافی داشته باشد و گردوخاک حاصل از سنباده کاری پاک شود.
